ترانس های قدر ت در کارخانه سازنده تست اساسی
شده و با ولتاژ های در حدنامی و بیشتر و جریانهای بزرگ، تست میشوند اما
پس از حمل ترانس به مقصد جهت بررسی وتائید صحت عملکرد ترانس و نداشتن هر نوع عیب در
زمان بهره برداری ، تستهایی بروی آندر محل (پست )با وسایل اندازه گیری دقیق اما
قابل حمل ونقل انجام میشود که بهاختصار در زیر آمده است:
1- تست نسبت تبدیل (RATIO)
در این تست با دادن ولتاژ به اولیه یاثانویه ترانس
، ولتاژ طرف مقابل را به دقت اندازه گیری می کنند.در ترانسهای قدرتکاهنده معمولا
طرف اولیه را ولتاژ 380 ولت می دهند و در ثانویه ولتاژ بین 110 تا 180( در تراسهای
20/63 کیلو ولت )بسته به ترانس و تپ های آن اندازه گیری خواهدشد.
2- تست پیوستگی تپ چنجر(TAP CONTINUE)
در این تست به اولیه ولتاژ 380 داده ودر طرف ثانویه
ولت مترهای آنالوگ دقیق قرار داده و در زمان تغییر تپ ها انحرافعقربه در هر
سه فاز را بررسی کرده تا بقول معروف عقربه پس نزند . در زمان تغییر تپمیبایست به
ترتیب زیر عمل نمود.
1-2....1-2-3....2-3-4....3-4-5 و... یعنی یک پله پائین ودو پله بالا (در روند
افزایشی تپ
)
3- تست مقاومت عایقی : (MEGGER) این تست را به کمک دستگاه میگر انجام می دهندو در زمانهای
15 ثانیه و60 ثانیه و5 دقیقه و 10 دقیقه اندازه گیری میکنند. اندازهگیری به قرار
زیر است:
LV/HV
HV +E/LV
LV+E/HV در این تست سرهای اولیه اتصال کوتاه میشود و
همینطور در ثانویه.(بهتراست در مرحله اول انجام شود)
4- تست جریان بی باری (NO_LOAD)
در این تست با دادن ولتاژ به اولیه و درصورتی که
ثانویه مدار باز است جریان آنرا با آمپر متر دقیق اندازه گیری می کنیم . برای ثانویه
هم به همین منوال است . در اتصال ستاره نسبت آمپر های سه فاز 1-0.8-1 ودر اتصال مثلث
1-1-1.3 است.
5- تست شار مغناطیسی : MAGNETIC در این تست با دادن ولتاژ تک فاز به سر هایهر فاز و نول
(در اتصال ستاره ) جریان هر فاز را اندازه گیری و ولتاژ سیم پیچ طرفمقابل را می
خوانیم.
6- تست گروه برداری (VECTOR GROUP) در این تست سرهای مشابه ،در یک فاز را اتصالکوتاه کرده
(مثلا
U-u) و ولتاژ سه فاز را تزریق میکنیم و ولتاژ را
برای تمای سرهانسبت به هم میخوانیم.
7- تست اتصال کوتاه (SHORT CIRCUIT) این تست را با اتصال کوتاه کردن در ثانویهانجام میدهیم
و جریان در اولیه و ثانویه را پس از وصل ولتاژ 380 به اولیه قرائت وثبت میکنیم.
8- تست مقاومت اهمی (RESISTANCE) در این تست ولتاژ دی سی (مثلا 12 ولت ) را به سرهای
هر فاز با سر نول در اتصال ستاره و هر دو فاز در اتصال مثلث تزریق کردهو جریان عبوری
را اندازه گیری میکنیم.(این تست بهتر است در آخرین مرحله انجامگیرد)
9- تست تانژانت دلتا (TAN- DELTA) در این تست با دستگاه مخصوص این تست حالتهایمختلف در
ترانس را میشود بررسی نمود و ظرفیت خازنی بین هر نقطه از ترانس را اندازهگیری کرد.
__________________
گروه برداری اتصالاتترانسفورماتورها اصولاً در ترانسفورماتورها بین ولتاژاولیه و
ثانویه ، اختلاف فازی حاصل می شود که مقدار آن ، بستگی به طریقه اتصال بینسیم پیچ های
مختلف داخل ترانسفورماتور دارد . پس ابتدا باید نحوه اتصالات سیم پیچهای اولیه و
ثانویه را مشخص نمود . برای مشخص نمودن اتصالات سیم پیچ هایترانسفورماتور
از حروف اختصاری استفاده می شود . به این ترتیب که اتصال ستاره با Y ، اتصال مثلث با D و اتصال
زیگزاگ را با
Z نشان می دهند . در ضمن اگر اتصال موردنظر در طرف
فشار قوی باشد ، با حروف بزرگ و اگر در طرف فشار ضعیف باشد ، با حروفکوچک نمایش می
دهند ؛ مثلاً اتصال ستاره – ستاره با Yy و یا اتصال مثلث – زیگزاگ با Dz مشخص می شود (
لازم به ذکر است که حروف معرف اتصال طرف ولتاژ بالا یا فشار قوی ،در ابتدا ، و
حروف معرف اتصال طرف ولتاژ پایین ، بعد از آن قرار می گیرد ) . حالاگر در طرف
ستاره یا زیگزاگ ، مرکز ستاره یا زیگزاگ ، زمین شده باشد ، متناسب بااینکه اتصال
مربوطه در طرف ولتاژ بالا یا پایین باشد ، به ترتیب از حروف N یا n استفاده می
شود ؛ مثلاً
Yzn یعنی اتصال ستاره – زیگزاگ که مرکز زیگزاگ ،
زمین شدهاست و اتصال ستاره در طرف ولتاژ بالا ، و
زیگزاگ در طرف ولتاژ پایین است .
بعلاوه در ترانسفورماتورها ، هر فازاولیه با فاز
مشابه اش در ثانویه ، اختلاف فاز مشخصی دارد که جزء خصوصیات آنترانسفورماتور
به شمار می آید ؛ مثلاً ممکن است این زاویه 0، 30 ، 150 ، 180 و ... باشد . برای
آنکه زاویۀ مذکور ، اختلاف فاز را برای هر ترانسفورماتور مشخص نمایندبه صورت مضربی
از عدد 30 تبدیل می کنند و مضرب مشخص شده را در جلوی حروف معرفاتصالات طرفین
ترانسفورماتور می آورند . مثلاً مشخصه YNd11 بیانگر اتصال
اولیهستاره با مرکز ستاره زمین شده و ثانویه ، مثلث
است که اختلاف زاویه بین اولیه وثانویه برابر 330 می باشد . به این عدد گروه
ترانسفورماتور می گویند
. به طور کلی مطابق استاندارد IEC76-4 ، نوع اتصالاتترانسفورماتورها
می تواند مطابق یکی از اعداد 11،10،8،7،6،5،4،2،1،0 باشد . اصولاًاتصالات
ترانسفورماتورها به چهار دستۀ مجزا تقسیم می شوند که عبارتند از : دستۀ یک : به ترانسفورماتورهایی گفته می شود کهدارای گروه
0،4 یا 8 هستند
. دستۀ دوم : بهترانسفورماتورهایی
گفته می شود که دارای گروه 2،6 یا 10 هستند . دستۀ سوم : به ترانسفورماتورهایی گفته می شود
که دارای گروه 1 یا 5هستند . دستۀ چهارم : به ترانسفورماتورهایی گفته میشود که دارای
گروه 7 یا 11 هستند
. اما دو موضوع مهمدر گروه و
اتصال ترانسفورماتورها ، تعیین گروه آنها با توجه به نوع اتصال ، و یایافتن نوع
اتصال سیم پیچ ها با توجه به دانستن گروه ترانسفورماتور می باشد .
الف ) تعیین گروه ترانسفورماتور با توجه بهمعلوم بودن
اتصالات سیم پیچ ها این موضوع را با شرح یکمثال بیان می
کنیم . فرض کنید که اتصالات سیم پیچ های ترانسفورماتور ، به صورتستاره – مثلث
و مطابق با شکل زیر باشد . ابتدا بر روی این اتصالات ، سرهای ورودی وخروجی سیم پیچ
ها با
U,V,W (برای سیم پیچ اولیه) و u,v,w (برای سیم پیچ
ثانویه)
مشخص می شوند . سپس بردار نیروی محرکه تمام سیم
پیچ ها را از انتهای هر فاز به سمتابتدای هر فاز رسم می نماییم . لازم به ذکر است
که سر سیم پیچ ها به معنای ابتدایفاز خواهد بود و طبعاً سر دیگر سیم پیچ ها به
معنای انتهای فاز می باشد
.
برای یافتن گروه ترانسفورماتور ، دو دایرهمتحدالمرکز با
قطرهای متفاوت رسم می کنیم و ساعت های 1 تا 12 را بر روی آن مشخص میسازیم . ابتدا
بر روی دایره بزرگتر ، بردارهای ولتاژ سیم پیچ های اولیه رسم می شود . در اینجا با
توجه بهاتصال اولیه به صورت ستاره ، بردارهای OU ، OV و OW بر رویساعت های 12
(یا صفر) ، 4 و 8 رسم می گردد . توجه شود که بین سرهای خروجی ، 4 ساعتیا 120 درجه
اختلاف فاز می باشد . سپس نوبت به ترسیم بردارهای ولتاژ سیم پیچ هایثانویه می رسد
. با توجه به اتصال مثلث سیم پیچ های ثانویه ، باید بردار ولتاژ vu در راستای
بردار ولتاژ
OU اولیه ، بردار ولتاژ wv ثانویه هم
راستا با بردار ولتاژ
OV اولیه ، و بردار ولتاژ uw ثانویه در
راستای بردار ولتاژ
OW اولیه رسم گردد . البته
بردارهای هم راستا باید به گونه ای رسم شوند که اولاً بین سرهای خروجی ،معادل 4 ساعت
اختلاف فاز داشته باشد ، و ثانیاً توالی فاز uvw (در جهت عقربه
هایساعت) در ثانویه رعایت شود . حال با توجه به
موقعیت ولتاژ
u ثانویه که بر روی عدد 1قرار گرفته
است ، در می یابیم که گروه این نوع اتصال ، معادل 1 می باشد . به عبارتدیگر ، بین
ولتاژ اولیه و ثانویه ، 30 درجه اختلاف فاز وجود دارد .
ب) تعیین اتصال سیم پیچ های ترانسفورماتور با
توجه بهمعلوم بودن گروه آن مشابه قسمت قبل ، این موضوع را بامثالی بیان می
کنیم . فرض کنید که می خواهیم اتصال ترانسفورماتور Yd11 را رسمنماییم . در
شکل زیر نحوه یافتن اتصالات یک ترانسفورماتور Yd11 نشان داده شده
است
.
در این روش بر روی نمودار دایره ای ، و باتوجه به اتصال
سیم پیچ اولیه ، بردارهای ولتاژ OU ،
OV و OW رسم می شود .
سپس باتوجه به گروه 11 ترانسفورماتور ، بردارهای uv ، vw و wu (با در نظر
گرفتن این نکتهکه سر u روی عدد 11 ،
سر
v روی عدد 3 ، و سر w بر روی عدد 7
قرار گیرد) رسم می شود
. پس از رسم نمودار دایره ای ، سیم پیچ اولیه و
اتصالات آن رسم می شود و بر روی آن،
بردارهای ولتاژ مشخص می گردد . حال با توجه به مطالب گفته شده ، کافی است کهسرهای خروجی
را در ثانویه ترانسفورماتور تعیین نماییم . انتخاب سرهای خروجی باید بهگونه ای صورت
گیرد تا بردارهای ولتاژ سیم پیچ های اولیه و ثانویه با بردارهای ولتاژاولیه و
ثانویه بر روی نمودار ، یکسان باشد . در نهایت باید سرهای همنام u ، v و w ثانویه به هم
متصل گردند تا اتصال مثلث کامل گردد که این روند در شکل نشان داده شدهاست .
پرویز امیدی
پنجشنبه 23 مهرماه سال 1388 ساعت 08:05 ق.ظ